دستاوردهاو تبعات  سفر رئیس جمهور کنیا به آمریکا

مدتها بود که زمزمه سفر آقای ویلیام روتو در افواه عمومی و رسانه های کنیا می چرخید و دولتمردان این کشور به دنبال سفری بودند که بتوانند حداکثر استفاده را از آن در حوزه های اقتصادی ، سیاسی و نظامی ببرند .کشور کنیا مدتها است که به عنوان یکی از دوستان اصلی ایالات متحده آمریکا در منطقه تبدیل شده است و حضور آمریکا در این منطقه بسیار قوی ، زیاد و تاثیرگذار است .

اصولا افریقا و بالاخص شرق افریقا و کنیا به لحاظ منابع زیرزمینی ، نیروی انسانی ارزان ، فقر ساختاری و اقتصادی ، سوق الجیشی بودن منطقه و عوامل دیگر برای کشورهای بزرگی همچون چین و آمریکا دارای اهمیت و اولویت بوده است . بندر مومباسا که یکی از مهمترین بنادر مهم در شرق افریقا است ، شاهراه حیاتی برای 6 کشور در این منطقه شرق افریقا است که از مومباسا به عنوان بندر کلیدی و حیاتی برای خود یاد می کنند و چون خودشان بندر ندارند ، همواره از آن بهره مند می شوند بنابر این تسلط بر این منطقه و بندر عملا نفوذ و حضور در این 6 کشور را نیز رقم می زند .

رقابت کشورهای قدرتمند مثل چین و آمریکا در افریقا از چندین سال پیش شروع شده و سرمایه گذاریهای بزرگ چین در حوزه های مختلف اقتصادی کنیا همواره حساسیت آمریکائیها را برانگیخته و آنها را برای حضور همه جانبه و داشتن ارتباطات نزدیکتر و قویتر با دولت کنیا حریص تر نموده است .

آمریکا  همچنین از نفوذ به قاره آفریقا اهداف فرهنگی قابل توجهی را دنبال می‌کند. آمریکا از طریق ورود به آفریقا سعی دارد علاوه بر بهبود وجهه خود در میان آفریقایی‌هایی که از دانش و اطلاعات کافی برخوردار نیستند، با افزایش رویکردهای اسلامی در کشورهای مختلف آفریقایی مبارزه کند. آمریکا در این زمینه پای رژیم اشغالگر قدس را نیز به منطقه باز کرده و تل‌آویو را به عنوان یکی از شرکای اصلی این منطقه تبدیل کرده است و در این زمینه از نفوذ و حضور برخی از کلیساهای انجیلی در کنیا نیز استفاده می کنند و بستر را برای حضور قوی تر خود آماده می سازند .

عناصر این کلیسا که از حمایت‌های بی‌دریغ آمریکا نیز برخوردار هستند، استراتژی مدرن و فعالیت‌های گسترده‌ای برای جذب عناصر دیگر دارند، به گونه‌ای که پیروان رویکردهای انجیلی طی دهه‌های گذشته در نتیجه این فعالیت‌ها افزایش قابل توجهی داشته است.

نفوذ آمریکا و رژیم اشغالگر قدس در رسانه های کنیا به حدی است که خود روزنامه نگاران رسانه ها و روزنامه های این کشور آشکارا آنرا بیان می کنند و اعلام می دارند که درج مطالبی بر خلاف مصالح آن دو کشور ممکن است موجودیت آنها را به مخاطره اندازد . این نفوذ در نتیجه تزریق میلیونها دلار و یا سرمایه گذاریهای کلان آنها در این شاخه  است و از همین سکو  هم برای ترویج اندیشه های آمریکائی و صهیونی استفاده می شود .

حضور فرهنگی و سیاسی آمریکائیها را در جای جای این کشور می توان دید و ارتباط آنها با شورای رهبران دینی این کشور بیشتر از همه سفارتخانه ها و دولتهای دیگر است و در برنامه ریزی کلان آنها هم مشارکت می کنند و این امر نشانگر حضور اختاپوسی آمریکائیها در کل کنیا است و لذا سرمایه گذاریهای آمریکا در کشور کنیا نه فقط در حوزه اقتصادی بلکه در حوزه های سیاسی و فرهنگی و دینی را هم شامل می شود تا بتوانند در همه موضوعات این کشور نقشی مهم را ایفا بکنند .

با این توصیف روسای جمهور کنیا معمولا سفر به ایالات متحده را در سرلوحه برنامه های خود دارند و سعی می کنند در اولین دوره خود حتما این سفر را انجام دهند و این سفر معمولا بازده اقتصادی کلانی برای کنیائیها دارد ولی نتایج بلند مدت در حوزه تامین خواستها و منافع همه مردم کنیا در هاله ای از ابهام می ماند و این سوال پیش می آید که آیا دریافت کمکهای دولت کنیا از آمریکا واقعا خیرخواهانه است و یا نتایج منفی برای مردم این کشور را در آینده دارد .

سفر آقای ویلیام روتو به ایالات متحده آمریکا در نگاه اول به لحاظ اقتصادی خیلی مثبت ارزیابی می شود ولی در فضای مجازی و در بین روزنامه نگاران مستقل و رهبران دینی این کشور نگرانیهای زیادی در خصوص توافقات آمریکا و کنیا وجود دارد و آنها اعلام می کنند که با این همه نزدیکی بین دو کشور و توافقات آنها بیم آن می رود که کنیا به وادی جنگ ناخواسته با گروههائی برود که آن گروهها مثل حوثیها و یا ... از حقوق و کشور و منافع خودشان دفاع می کنند و یا اعزام سربازان کنیائی برای هائیتی اگر چه دولتمردان آمریکائی را خوشحال کرد ولی در داخل کنیا با نگاه منفی بدان می نگردند .

به هر حال  در این جا به نتایج اقتصادی و توافقات روسای جمهور کنیا و ایالات متحده نظر می افکنیم :

آقای ویلیام روتو رییس جمهور کنیا در 25 مه 2024  ( پنجم خرداد 1403) از سفر پرسر و صدای 4 روزه خود از ایالات متحده آمریکا با بسته ای به ارزش میلیاردها شیلینگ به خانه بازگشت. در این سفر چهار روزه دولتی، کنیا نه تنها دستاوردهای مالی و سرمایه گذاری، بلکه یک دستاورد برجسته را به دست آورد و به اولین کشور آفریقایی جنوب صحرا تبدیل شد که به عنوان متحد اصلی ایالات متحده غیر ناتو معرفی شد.

روتو و جو بایدن، رئیس جمهور میزبانش، قراردادهای متعددی را در بخش های مختلف دولتی و خصوصی امضا کردند. این سفر با مضمون "مشارکت برای رفاه" با هدف تقویت مشارکت بین دو کشور در تجارت و سرمایه گذاری، تغییرات آب و هوا، آموزش، همکاری های فناوری، امنیت منطقه ای و همچنین حکومت داری انجام شد.

این قراردادها شامل حمایت نظامی، برنامه تبادل بین دانشگاه های کنیا و ایالات متحده، حمایت از سیستم عدالت کیفری کنیا، نوسازی سرویس پلیس کنیا و بهبود سرویس زندان های کنیا می شود. همچنین حمایت رسانه‌ها و جامعه مدنی، کمپین‌های ضد مالاریا، مبارزه با فساد و اقدامات ضد تروریسم در این بسته است.

کاخ سفید اعلام کرد، مشارکت های مختلف بر اساس روابط دوجانبه 60 ساله دو کشور استوار شده است.کنیا حداقل 60 سال است که متحد دیرینه ایالات متحده بوده و به عنوان یکی از باثبات ترین کشورهای دموکراتیک در شرق آفریقا دیده می شود. کنیا روابط مثبت خود با ایالات متحده را با تعهد به اعزام افسران امنیتی به هائیتی، که درگیر خشونت باندها است، تقویت کرد.

در این سفر نزدیک به 5.3 میلیارد شلینک (40 میلیون دلار) به کنیا برای دموکراسی، حقوق بشر و حکومتداری و 93 میلیون شلینک دیگر (700,000 دلار) برای حمایت از عملیاتی شدن قانون سازمان منافع عمومی اختصاص یافته است. آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) 173 میلیون شلینک اضافی (1.3 میلیون دلار) برای برنامه توانمندسازی جوانان با هدف تقویت مشارکت سیاسی در سطح محلی و 80 میلیون شلینک (600,000 دلار) برای پیشبرد شمول معلولان اعلام کرد. آمریکا همچنین قصد دارد از تلاش‌های کنیا برای مبارزه با فساد با 500000 دلار برای یک برنامه جدید یکپارچگی مالی و 66 میلیون شلینک دیگر (500000 دلار) برای گسترش دامنه و اثربخشی حمایت از مبارزه با فساد حمایت کند.

برای حمایت از دولت کنیا برای مبارزه با فساد، دولت 33 میلیون شلینک (250,000 دلار) از طریق برنامه پاسخگویی جهانی 40 میلیون شلینک (300,000 دلار) برای حمایت از قانون پیشنهادی حمایت از افشاگران کنیا به منظور تقویت قوانین حقوقی ضد فساد کنیا در نظر گرفته است.  به علاوه، USAID 358 میلیون شلینک (2.7 میلیون دلار) را برای حمایت از اجرای بهتر سیاست ها و قوانین مربوط به تقلب، اتلاف، و سوء استفاده در ارائه خدمات عمومی به شهروندان کنیایی ارائه کرده است.»

ایالات متحده همچنین یک شراکت جدید 929 میلیون شلینک (7 میلیون دلار) برای پیشبرد و تقویت نوسازی و حرفه ای سازی خدمات پلیس ملی کنیا اعلام کرد. در این بسته خوب همچنین از اصلاحات در روند انتخابات کنیا با 199 میلیون شلینک (1.5 میلیون دلار) که برای حمایت از روند انتخابات کنیا از طریق تقویت کمیسیون انتخابات، احزاب سیاسی و تامین مالی مبارزات انتخاباتی ارائه شده است، مراقبت خواهد کرد.

آمریکا همچنین از کنیا در توسعه بزرگراه دیجیتال حمایت خواهد کرد تا دیدگاهی جامع از ارائه مراقبت های بهداشتی ایجاد کند. در اینجا4.1 میلیارد شلینک (31 میلیون دلار) برای ساخت و استقرار راه حل های سلامت دیجیتال برای حمایت از برنامه های بیماری در کنیا ارائه می شود.

سایر سرمایه گذاری هایی که ایالات متحده در کنیا انجام خواهد داد شامل وام مستقیم 1.3 میلیارد شلینک (10 میلیون دلار) به شرکت کنیایی Hewa Tele و دو دور سرمایه گذاری سهام به ارزش 531 میلیون شلینک (4 میلیون دلار) به Kasha Global است. ایالات متحده همچنین از بخش آموزش کنیا با ارائه 66 میلیون شلینک (500,000 دلار) برای حمایت از توسعه دانشجویان، دانشمندان، محققان و مهندسان کنیایی حمایت خواهد کرد.

کاخ سفید اعلام کرد: «USAID قصد دارد 3.2 میلیارد شلینک (24.5 میلیون دلار) را برای برنامه سوادآموزی اولیه کنیا (KPLP)، یک فعالیت جدید سوادآموزی در مقطع ابتدایی در سراسر کشور که با همکاری نزدیک با وزارت آموزش کنیا اجرا شده است، ارائه کند. 40 میلیارد شلینک دیگر (300,000 دلار) از کارآفرینی زنان و برابری جنسیتی در بخش انرژی کنیا حمایت می کند و 478 میلیون شلینک (3.6 میلیون دلار) متعهد به تسریع اتصال خانه ها، مشاغل و مؤسسات در کنیا به برق پاک تر است.

رئیس جمهور ویلیام روتو در اقدامی با هدف تقویت امنیت و قابلیت های حفظ صلح کنیا، 16 هلیکوپتر ساخت ایالات متحده را در سفر اخیر دولتی خود به ایالات متحده آمریکا سفارش داد. این خرید که توسط کاخ سفید اعلام شده، شامل هشت هلیکوپتر Hueys برای عملیات صلح و امنیت منطقه ای و هشت MD-500 برای ماموریت های حافظ صلح است. علاوه بر این، پیش بینی می شود 150 خودروی امنیتی زرهی M1117 از ذخایر مازاد دفاعی ایالات متحده در سپتامبر 2024 وارد کنیا شود. انتظار می رود تحویل این بالگردها از اواخر سال 2024 آغاز شود و تا سال 2025 ادامه یابد.

سایر سرمایه گذاری ها در پروژه های برق آبی و انتقال به خودروهای بدون آلایندگی در کنیا خواهد بود. شرکت های خصوصی متعلق به کنیا نیز سهمی از این کالاها را به دست آورده اند. به عنوان مثال، کمک مالی66 میلیون شلینک (500000 دلار) کمک فنی برای ایجاد یک مدل امتیازدهی اعتباری اختصاصی برای حمایت از Pezesha Africa Limited اعلام شده است.

علاوه بر این، یک وام6.8 میلیارد شلینک (51 میلیون دلار) به پلتفرم تامین مالی دارایی M-KOPA برای حمایت از مطالبات تلفن های هوشمند و وام های نقدی صادر خواهد شد. هدف از این کار افزایش مقرون به صرفه بودن دستگاه های M-KOPA برای وام گیرندگان کم درآمد است.

در نهایت، مقامات بزرگراه کنیا و مدیر سرمایه گذاری زیرساخت های ایالات متحده، Everstrong Capital، قراردادی به ارزش 3.6 میلیاردی برای ساخت یک بزرگراه 440 کیلومتری بین پایتخت و شهر بندری مومباسا امضا کردند. یک بزرگراه مهم بین مومباسا و نایروبی در فهرست آرزوهای دولت های متوالی قرار گرفته است که هدفشان کاهش ازدحام در جاده های شلوغ نایروبی به مومباسا است.

برخی تحلیلگران معتقدند که بعد از سفر جان کوفور رئیس جمهور غنا به آمریکا در سال 2008 این سفر تشریفاتی ترین سفر یک رییس جمهور افریقائی به ایالات متحده آمریکا بوده است .آمریکا در سالهای 2012 ، 2018 و 2022 استراتژی خود را با افریقا نوشته و مورد بازنگری قرار داد و در هر بار تلاش برای نفوذ بیشتر در افریقا را داشت و این سیاست  در نشست مشترک ایالات متحده و سران افریقا در سالهای 2014 و 2022 تکرار شد .

به نظر می رسد که شکست سفر جوبایدن به افریقا در سال 2023 روابط افریقا و آمریکا را تحت الشعاع قرار داده بود تا این که این سفر با این تشریفات انجام شد تا به نحوی چراغ سبز ایالات متحده برای افریقا روشن شود و برای روابط طولانی مدت و تحکیم مناسبات دو جانیه اقدام موثری بردارند .

اولویت اصلی روتو برای این سفر، تأمین فرصت‌های مالی برای اقتصاد کنیا بود که از بار بدهی سنگین و بحران هزینه زندگی رنج می‌برد.

دولت ترامپ چشم انداز یک توافق تجارت آزاد کامل بین کنیا و ایالات متحده را مطرح کرده بود و مذاکرات به طور رسمی در ژوئیه 2020 آغاز شد.اما این به یک شراکت استراتژیک تجارت و سرمایه گذاری (STIP) کاهش یافت که در ژوئیه 2022 آغاز شد. و رفع موانع غیر تعرفه ای سرمایه گذاری و تجارت محور مذاکرات قرار گرفت.

امید آقای روتو این است که در اواخر سال جاری قبل از انقضای قانون فرصتهای رشد روابط آفریقایی ایالات متحده US African Growth and Opportunity Act (AGOA) در سال 2025، یک معامله تکمیلی را به دست آورد - اگرچه لایحه جدیدی برای تمدید آن تا سال 2041 ارائه شده است. کنیا یکی از بزرگترین ذینفعان آفریقا از تجارت AGOA بوده است. چون بیش از 70 درصد صادرات کنیا به ایالات متحده تحت شرایط آن قرار دارد.

ایالات متحده به مکانیسم های چابک تری فراتر از تمدید AGOA یا حمایت گسترده از منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا برای همکاری اقتصادی با شرکای استراتژیک آفریقایی نیاز دارد، اما با توجه به اینکه روتو رویکردی قاطعانه نسبت به سایر بازیگران دارد، واشنگتن در خطر پیشی گرفتن است.

کنیا و اتحادیه اروپا در سال 2023 توافقنامه مشارکت اقتصادی (EPA) را امضا کردند که بیشتر مفاد قرارداد با انگلیس از سال 2020 را منعکس می کند و مذاکرات برای یک توافق تجاری با امارات متحده عربی را در فوریه امسال نهایی کرد. روتو با توجه به فشارهای ناشی از روابط طلبکارانه، با بدهی دوجانبه حدود 6 میلیارد دلار، نمی تواند به همان اندازه از پس پشت کردن به چین برآید.

قرارداد تجاری کنیا با اتحادیه اروپا به ویژه شامل شرایط تکمیلی مربوط به تعهدات در مورد حقوق بشر، آزادی های کارگران و سیاست آب و هوا بود.

مقامات ایالات متحده نیز اعتبار کنیا را به عنوان پیشروترین دموکراسی در شرق آفریقا و به عنوان یک رهبر در انرژی های تجدیدپذیر تحسین کرده اند.

در شرایطی که برخی کشورهای همسایه همچون اوگاندا از AGOA تعلیق شده اند، و رواندا تا حدی فاقد شرایط لازم برای عضویت در AGOA است، ایالات متحده باید از فرصت ها برای پیشبرد مشارکت در ارزش ها و منافع مشترک با کنیا استفاده کند و الگویی را برای روابط گسترده تر آفریقا ارائه دهد که فراتر از حوزه های پلیسی واگرایی است.

نقش منطقه ای و جهانی کنیا

ایالات متحده بیش از یک مدل مشارکت اقتصادی به کنیا نگاه می کند. با ورود روتو به واشنگتن، اولین استقرار پلیس کنیا در هائیتی برای رهبری یک ماموریت چندملیتی حفظ صلح، که با حمایت مالی و آموزشی ایالات متحده مورد تائید قرار گرفت . این امر با توجه به پیوندهای آن با اولویت های مهاجرت قبل از انتخابات و چالش های قانونی و بدبینی های عمومی در کنیا مورد عمل قرار گرفت.

انگیزه اضافی برای روابط ایالات متحده از بیانیه ها و سابقه رأی گیری کنیا در شورای امنیت سازمان ملل متحد و رویکرد دقیق آن در قبال درگیری غزه - که نشان دهنده وضعیت این کشور به عنوان یکی از نزدیک ترین شرکای آفریقایی اسرائیل است، می آید. همچنین یک رابطه امنیتی برقرار است که شامل پایگاه خلیج ماندا در کنیا می شود.

تصویر منطقه ای در شرق و شاخ آفریقا انگیزه بیشتری می بخشد. ایالات متحده یکی از چندین کشوری است که امیدوار است کنیا بتواند خلاء رهبری ایجاد شده توسط مبارزات داخلی اتیوپی، سقوط یووری موسوینی، رئیس جمهور اوگاندا و درگیر شدن رواندا در جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) را پر کند.

این وابستگی عمیق‌تر روند گسترده‌تری را نشان می‌دهد که در آن ایالات متحده از نفوذ مستقیم در آفریقا به نفع برون‌سپاری فزاینده جنبه‌های تعامل - به ویژه در شاخ آفریقا - به شرکای منطقه‌ای از جمله امارات و عربستان سعودی است.

با این حال، در پایتخت های غربی در مورد پهنای باند کنیا برای رسیدگی به طیف گسترده ای از بحران های منطقه وجود دارد. نایروبی در هفته‌های اخیر میزبان مذاکرات میانجی‌گری میان گروه‌های رقیب از سودان جنوبی بود و به دنبال کاهش تنش‌های اتیوپی و سومالی بود.اما اتهامات سوگیری شخصی مانع از تلاش های اولیه روتو در جنگ سودان شد (اگرچه حمایت کنیا از غیرنظامیان سودانی قابل توجه است). روابط با جمهوری دموکراتیک کنگو با وجود خروج نیروهای منطقه ای از شرق جمهوری دموکراتیک کنگو در اواخر سال 2023 تیره است.

با توجه به اینکه رایلا اودینگا، کهنه کار سیاسی کنیایی، پیشتاز فعلی برای ریاست کمیسیون اتحادیه آفریقا از سال 2025 - آخرین نامزد مورد تایید نایروبی برای نقش های رهبری چند جانبه - اهمیت کنیا ممکن است در امور گسترده تر قاره ای افزایش یابد.

نگاه به آینده

هم مقامات ایالات متحده و هم مقامات کنیا به نقش حیاتی پرداخت های صندوق بین المللی پول در جلوگیری از نکول بدهی کنیا توجه دارند. تأیید برنامه اصلاحات اقتصادی روتو، علیرغم واکنش شدید داخلی در کنیا، منعکس کننده دیدگاه ایالات متحده است که کنیا آنقدر بزرگ است که شکست بخورد.

پیامدهای ریاست جمهوری ترامپ بالقوه از سال 2025 برای آفریقا نامشخص است، اما می تواند به طور قابل قبولی اتکا به کنیا را حتی در بحبوحه کاهش احتمالی گسترده تر تعامل ایالات متحده با این قاره، تشدید کند.

در این زمینه، واشنگتن باید از آژانس کنیایی و مشارکت های بین المللی متنوع آگاه باشد. سال‌ها مانور های متعدد در سیاست داخلی کنیا، روتو را متقاعد کرده است که فرصت‌ها را هدر ندهد، و سفر او به آمریکا آخرین فرصت برای گسترش نفوذ سیاسی در صحنه بین‌المللی است.

قاطعیت روتو در مورد علل همبستگی آفریقایی در نهادهای جهانی و در مورد موضوعاتی مانند تغییرات آب و هوایی و تامین مالی بدهی، نقاط ورود مفیدی را ارائه می دهد، که او باید در زمان حضور در واشنگتن به آنها ادامه دهد.

واضح است که ایالات متحده می خواهد سیاست خود در قبال آفریقا را از نو تنظیم کند. برای کنیا، این دیدار فرصتی برای تقویت وضعیت خود به عنوان یک همکار استراتژیک کلیدی - و شکل دادن به مدل در حال ظهور برای تعاملات آینده ایالات متحده در آفریقا فراهم می کند.

علی رغم قراردادهای زیادی که در این سفر بین مسئولین دو کشور منعقد شد انتقادات زیادی هم در جامعه کنیا به این سفر انجام می شود . تعدادی از نمایندگان مجلس کنیا با انتقاد از سفر بسیار تشریفاتی آقای روتو از سفر وی با یک جت رویال انتقاد کرده و آنرا بر خلاف شعارهای وی دانستند که میلیونها شلینک به جای اینکه صرف زدودن فقر در کنیا بشود در یک سفر تشریفاتی و هواپیمای اجاره ای از امارات متحده عربی صرف شد .

سخنگوی رئیس جمهوری کنیا به نقل از آقای روتو مدعی است که دوستان رئیس جمهور کنیا پول این سفر و اجاره جت شخصی را پرداخت کرده اند و ایشان خرج اضافی روی دست مردم کنیا نگذاشته است .آقای روتو مدعی است که دوستانی دارد که پیشنهاد سفر با این جت را به وی دادند و هزینه های آنرا نیز تقبل کردند و بیش از 10 میلیون شلینک توسط ریاست جمهوری برای این هواپیما هزینه نشده است درحالیکه نمایندگان مخالف در پارلمان ادعا می کنند که جایگاه ریاست جمهوری جایگاه شخصی نیست و آقای روتو از جایگاه شخصی هم به ایالات متحده نرفته است بلکه به عنوان رئیس جمهور کنیا این سفر را انجام داده است  ضمن اینکه باید فاش شود که دوستان آقای روتو که این همه هزینه را متقبل شده اند در قبال آن چه منافعی را از آقای روتو طلب کرده اند و یا داشته اند ؟.

آنچه که مسلم است سفر آقای روتو به آمریکا اگر چه توافقات اقتصادی زیادی را در پی داشته است ولی در آینده تاثیرات زیادی در حوزه های فرهنگی و سیاسی خواهد داشت . افزایش فشارهای رسانه ای و مطبوعاتی و کنترل بیش از پیش آنها ، سوق دادن بیش از پیش کنیا به سمت اتخاذ مواضع همسو با ایالات متحده در سازمانهای منطقه ای و بین المللی ، گشایش بسترهای زیادتر برای فعالیتهای همه جانبه آمریکا در کنیا بالاخص در حوزه فرهنگی و آموزشی از جمله این تاثیرات خواهد بود .اعطای لقب بزرگترین هم پیمان آمریکا در خارج از ناتو یقینا خالی از این تاثیرات نخواهد بود و باید منتظر ماند تا در آینده این تاثیرات را حتی در روابط سیاسی و فرهنگی کنیا با کشورهای دیگر مشاهد کرد .

منابع :

1.  https://www.citizen.digital/news/inside-rutos-ksh52-billion-bag-of-goodies-from-america-n342695
2.  https://www.the-star.co.ke/news/2024-05-25-goodies-ruto-secured-in-historic-us-state-visit/
3. https://www.standardmedia.co.ke/national/article/2001495935/ruto-secures-16-helicopters-from-us-amid-aging-fleet-concerns
4. https://www.businessdailyafrica.com/bd/economy/president-ruto-seals-multibillion-deals-in-white-house--4633790
5. https://www.the-star.co.ke/opinion/leader/2024-05-25-rutos-us-trip-has-borne-fruit/
6.  https://www.theeastafrican.co.ke/tea/business/kenya-us-investment-manager-sign-3-6bn-highway-deal-4633140
7. https://www.chathamhouse.org/2024/05/rutos-state-visit-spotlights-kenyas-centrality-africa-us-relations